کره زمین پیوسته در حال چرخش به دورخود می باشد و هر 24 ساعت یک دور کامل به دور خودش می گردد. یعنی زمین به نوبت تمام قسمتهای خود را در معرض نور خورشید قرار می دهد. این جمله به این معنی است که همزمان تمام قسمتهای زمین نمی تواند روشن باشد و تنها قسمتی که رو به خورشید است روشن می باشد. بنابراین پیدایش شبانه روز و اختلاف ساعت از نتایج حرکت چرخشی زمین است.
گردش زمین به دور خود
برای محاسبه اختلاف ساعت بین دو نقطه از کره زمین ابتدا باید نحوه درجه بندی کره زمین از طریق نصف النهارها را آموخته باشیم در این صورت کارمان بسیار آسان خواهد بود. جغرافیدانان برای آنکه در محاسبه اختلاف ساعت هرج و مرج پیش نیاید یکی از نصف النهارها را به عنوان نصف النهار صفر درجه یا مبدا در نظر گرفته اند (نصف النهار گرینویچ) و بقیه نصف النهار ها را نسبت به این نصف النهار حساب می کنند، یعنی از صفر تا 0 درجه شرقی و از صفر تا 0 درجه غربی.
منطق زمانی روش محاسبه اختلاف ساعت:
*از آنجایی که مجموع زوایای داخلی یک دایره 360 درجه است و کره زمین برای اینکه یک دور کامل به دور خود بچرخد تا به نوبت تمام نقاطش در معرض نورخورشید قرار بگیرد24 ساعت به طول می انجامد، آن وقت از تقسیم عدد 360 به عدد 24 عدد 15 به دست می آید و معنی آن این است که کره زمین به 24 قاچ 15 درجه ای قابل تقسیم است. بنابراین هر 15 درجه معادل یک ساعت و هر درجه معادل 4 دقیقه خواهد بود.
برای محاسبه اختلاف ساعت در ابتدا باید فاصله دو نقطه(اختلاف درجه) را محاسبه کنیم و سپس آن را تبدیل به ساعت کنیم تا اختلاف ساعت آن دو نقطه به دست آید.بعد از به دست آمدن اختلاف ساعت باید توجه داشته باشیم که ساعت منطقه شرقی تر معلوم است یا منطقه غربی تر تا عدد اختلاف ساعت را با آن جمع یا از آن کم کنیم. به طور کلی همیشه و در یک زمان واحد به دلیل اینکه خورشید ابتدا منطقه شرق را روشن می کند ساعت منطقه شرقی بیشتر است و یا به عبارت دیگر نسبت به نقطه غربی گذشته است.
الف)هنگامی که هر دو نقطه در یک نیمکره باشند
اگر دو نقطه ای که می خواهیم اختلاف ساعت شان را محاسبه کنیم در یک نیمکره باشند اختلاف درجه از طریق تفاضل به دست می آید و اگر ساعت منطقه شرقی معلوم باشد عدد اختلاف ساعت را از ساعت منطقه شرقی کم می کنیم ساعت منطقه غربی به دست می آید. در صورتی که ساعت منطقه غربی معلوم باشد عدد اختلاف ساعت را به ساعت منطقه غربی اضافه می کنیم آنوقت ساعت منطقه شرقی مشخص می گردد:
مثال شهر A در 15 درجهW ساعتش 17 می باشد، شهر B در 45 درجهW همزمان ساعتش چند است؟ چون هر دو در یک نیمکره می باشند از تفاضل برای به دست آوردن اختلاف درجه استفاده می کنیم 30=15-45 این دونقطه 30 درجه با هم اختلاف دارند و ازتقسیم 30 به 15 عدد2 به دست می آید یعنی 2 ساعت باهم اختلاف دارند. اکنون چون ساعت منطقه شرقی تر معلوم است عدد اختلاف ساعت راباید از آن کم کنیم که می شود15.
ب)اگر دو نقطه در دو نیمکره مختلف باشند:
زمانی که دو نقطه ای که می خواهیم اختلاف ساعت شان را به دست بیاوریم در دو نیمکره متفاوت باشند برای به دست آوردن اختلاف درجه اعداد هر دو نقطه را باهم جمع می کنیم فاصله یا اختلاف درجه به دست می آید آنوقت طبق قانون کلی که گفتیم اگر ساعت منطقه شرقی تر مشخص بود عدد اختلاف ساعت را از آن کم می کنیم و پاسخ به دست می آید اما اگر ساعت منطقه غربی تر مشخص بود آنوقت عدد اختلاف ساعت را از آن کم می کنیم و ساعت منطقه شرقی به دست می آید.
مثال: شهر A در 90 درجه شرقی دارای ساعت 11 می باشد و شهرB در 120 درجه غربی همزمان چه ساعتی را نشان می دهد؟ 210=90+120 این دو شهر210 درجه با هم اختلاف دارند. آنوقت 210 تقسیم بر 15 می شود14. یعنی این دوشهر 14 ساعت باهم اختلاف دارند. اکنون عدد 14 را از عدد 11 کم می کنیم می شود منفی 3. گرچه کمی عجیب به نظر می رسد اما پاسخ درست است ولی هنوز نمی دانیم ساعت منطقه غربی چند است. در واقع اگر 14 ساعت از ساعت 11 برگردیم به عقب می شود22 روز قبل(10شب) یعنی این منطقه هنوز یک روز عقب تر از منطقه شرقی مورد نظر می باشد.
درباره این سایت